آموزش خوشنويسي با قلم ني

تعريف كشيده (مد): حروفي كه داراي سطح باشند و در مسير مسطر با تمام پهناي دَمِ قلم حركت كنند و طولشان سه نقطه يا بيشتر باشد.

1-  طول تمام سطرها با هم مساوي است.
2- در چليپا زاويه خطوط سطر نسبت به طول ، 45 درجه است.
3- مصرع دوم و چهارم دقيقا از زير مصرعهاي بالايي خود و در يك راستا، نسبت به طول صفحه شروع مي شوند.
4- فاصله بين سطر  دو مصرع هر بيت حدود 12 تا 15 نقطه باشد و فاصله دو بيت از هم، با توجه به تناسب تركيب، كمي بيشتر باشد.
5- حدود يك سوم اول مصرع دوم با يك سوم آخر مصرع سوم زير هم قرار مي گيرند و به بياني اين دو مصرع به اندازه يك سوم، فصل مشترك دارند. (در بعضي تركيبها، زاويه 45 درجه سطرها مي تواند كمي بيشتر يا كمتر شود؛ در اين صورت فصل مشترك مصرع دوم و سوم بين صفر و يك سوم خواهد بود.)
6- طول بيت بيت 1/5 تا 2 برابر ارتفاع تقريبي بيت است. (در محاسبه ارتفاع بيت، بايد ارتقاع بيت نوشته شده را حساب كرد نه ارتفاع دو سطر بيت را.)
7- ارتفاع چليپا دو برابر قاعده آن است و هر چه طول سطرها بيشتر باشد، فاصله بين آنها نيز كمي بيشتر مي شود.
8- در كل، مسطر از نظر طولي، كمي پايين تر از وسط و از نظر عرضي، كمي به سمت چپ متمايل است. (براي اينكه نوشته در وسط صفحه قرار گيرد.)
با استفاده از كتاب «نگاهي به تركيب در نستعليق» تأليف استاد امير فلسفي

چليپا يكى از پركاربردترين قالبها و شيوه‌هاى نگارش در خوشنويسى به‌ويژه در ايران است. خط چليپا شكلي است از دو خط متقاطع كه به زواياي قائم تقاطع كرده باشند . به نوشته اميرخانى چليپا مورب نوشتنِ دو بيت يا چهار مصراع از شعرى، با مضمون و پيامِ واحد، در يك صفحه مستطيل است. بدين ترتيب كه بايد چهار سطر شعر را، كه امكان دارد از نظر هندسه حروف و كلمات، ناموزون و ناهمگون باشند، در مجموعه‌اى تناسب بخشند، ضمن آنكه در مجموع و در هر چهارسطر، نسبتهاى مشترك چون زنجيره‌اى پيوستگى داشته باشند و در آن اصول زيبايى رعايت شود.